Podział majątku po rozwodzie – wszystko co musisz wiedzieć

Ile kosztuje podział majątku?

Koszty podziału majątku wspólnego uzależnione są od tego, czy podział majątku następuje u notariusza czy przed sądem.

Koszty podziału majątku u notariusza

Podział majątku wspólnego u notariusza jest co do zasady opcją droższą.

Notariusze nie mogą jednak dowolnie kształtować należnego im wynagrodzenia za dokonanie podziału majątku. Stawki notarialne za podział majątku określone zostały bowiem w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Link do rozporządzenia: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200001473/O/D20201473.pdf

Stawki te zależne są od wartości majątku wspólnego i wynoszą:

• majątek do 3.000 zł – stawka notariusza 100 zł,
• powyżej 3.000 do 10.000 zł – 100 zł plus 3% od nadwyżki powyżej 3.000 zł,
• 10.000 do 30.000 zł – 310 zł plus 2% od nadwyżki powyżej 10.000 zł,
• powyżej 30.000 do 60.000 zł – 710 zł plus 1% od nadwyżki powyżej 30.000 zł,
• 000 do 1.000.000 zł – 1.010 zł plus 0,4% od nadwyżki powyżej 60.000 zł,
• powyżej 1.000.000 do 2.000.000 zł – 4.770 zł plus 0,2% od nadwyżki powyżej 1.000.000 zł,
• powyżej 2.000.000 zł – 6.770 zł plus 0,25% od nadwyżki powyżej 2.000.000 zł, nie więcej jednak niż 10.000 zł.

Podsumowując, im większy majątek podlegający podziałowi, tym większe wynagrodzenie pobierze notariusz za umowny podział majątku.

Koszty podziału majątku przed sądem

Sądowy podział majątku wspólnego, co do zasady jest postępowaniem tańszym od notarialnego podziału.

Koszty, które trzeba ponieść składając do sądu wniosek o podział majątku wspólnego, określa ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Link tutaj: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20051671398/U/D20051398Lj.pdf

Co do zasady, wniosek o podział majątku wspólnego podlega opłacie 1000 zł. Jeżeli jednak, strony są zgodne co do projektu podziału majątku, opłata za wniosek o podział majątku wynosi 300 zł.

Sytuacja robi się bardziej skomplikowana, gdy w toku postępowania małżonkowie nie są zgodni co do tego jak ma nastąpić podziału majątku dorobkowego, jakie przedmioty majątkowe podlegają podziałowi oraz co do wartości majątku wspólnego. W takiej sytuacji, sąd musi powołać biegłych by ocenić wartość majątku wspólnego. Za każdą opinię biegły pobiera wynagrodzenie, które ostatecznie strony muszą zapłacić po połowie. Niestety, często bywa tak, że jeden biegły nie wystarczy by ocenić wartość majątku wspólnego. W zależności od tego, czy w skład majątku wchodzi szereg różnych składników, wymagani są biegli różnych specjalizacji. Przykładowo, inny biegły oceni wartość nieruchomości, a inny wartość samochodu.

Jeśli zatem strony są zgodne w sprawach dotyczących podziału majątku dorobkowego, a sąd nie widzi potrzeby powoływania biegłych w celu wyceny majątku wspólnego małżeństwa bądź nie ma potrzeby powoływania kilku biegłych, koszty wniosku o podział mogą być głównymi kosztami jakie będzie trzeba ponieść.

Tym samym, przy podziale majątku dokonywanym przez sąd, koszty są ciężkie do oszacowania, chyba że byli małżonkowie są zgodni w kwestiach dotyczących podziału majątku.

Ile trwa podział majątku wspólnego?

W przypadku podziału majątku wspólnego u notariusza, tak naprawdę czas trwania to czas potrzebny na uzgodnienie między byłymi małżonkami tego, komu przypadną poszczególne składniki majątku, a następnie czas potrzebny na wizytę u notariusza w celu zawarcia umowy podziału majątku. Metoda ta jest zatem o wiele szybsza niż sądowy podział majątku wspólnego.

Jeśli między małżonkami nie ma zgody w zakresie podziału majątku, pozostaje podział majątku wspólnego przez sąd. Co do zasady, sądowy podział majątku należy do długotrwałych postępowań. Jego długość zależy od wielkości majątku wspólnego, podejścia małżonków do kwestii dotyczących podziału majątku oraz od zapatrywania stron na wartość majątku podlegającego podziałowi.

W postępowaniu tym, podobnie jak w innych procesach sądowych, konieczne jest wykazanie swoich racji przed sądem. Posłużyć temu mogą dowody w postaci dokumentów lub zeznań świadków. Celem tych dowodów zawsze jest zaświadczenie co tak naprawdę wchodzi w skład majątku wspólnego, jaka jest wartość składników majątkowych oraz w niektórych przypadkach, wykazanie w jakim wymiarze, każdy z małżonków przyczyniał się do powstania wspólnego majątku.

Istotnym czynnikiem wpływającym na długość sądowego podziału majątku, jest liczba biegłych, których sąd powoła w sprawie. Średnio, czas oczekiwania na jedną opinię może wynosić nawet kilka miesięcy.

W zależności zatem od skomplikowania sprawy, a w szczególności od rozmiarów wspólnego majątku, zgodności stron co tego co stanowi majątek wspólny oraz co do jego podziału, czas trwania podziału majątku wspólnego w sądzie może wynosić od kilku miesięcy do kilku lat. Warto zatem pomyśleć o zgodnym podziale by uniknąć podziału majątku przez sąd.

Od czego zacząć podział majątku wspólnego – jak się przygotować?

Przed podziałem majątku wspólnego najważniejsze to określić co dokładnie wchodzi w skład majątku wspólnego. Należy zweryfikować jakie przedmioty majątkowe wchodzą do majątku dorobkowego, a jakie do osobistego i co ostatecznie może podlegać podziałowi. Konieczne na tym etapie jest ustalenie szacunkowej wartości wszystkiego, co wchodzi w skład wspólnego majątku małżonków.

Następnie, warto zastanowić się jak chcielibyśmy podzielić majątek oraz czy istnieje szansa na zgodny podział majątku. Takie rozwiązanie byłoby najrozsądniejsze dla byłych małżonków. Być może okażę się, że nie ma konieczności podziału majątku przez sąd, a wystarczy umowny podział u notariusza.

Przed wszczęciem postępowania o podział majątku, kluczowe jest zebranie wszystkich dokumentów, które świadczą o posiadanym majątku oraz o nakładach ponoszonych na składniki majątku wspólnego. Jeśli jeden z małżonków uważa, że pewne sporne przedmioty stanowią jego majątek osobisty, który nie podlega podziałowi, powinien wykazać to stosownym dokumentem, np. umową darowizny na jego rzecz. W sądzie należy bowiem wykazać co wchodzi w skład dzielonego majątku wspólnego.

Jeśli do majątku wchodzi nieruchomość, konieczne jest przygotowanie aktu notarialnego, potwierdzającego jej własność.

Jak podzielić majątek wspólny – czy podział musi być równy?

Co do zasady, po ustaniu wspólności majątkowej, przedmioty majątkowe należące do majątku wspólnego przypadają w równych części obydwu małżonkom. Oznacza to, że udziały małżonków w majątku są równe. Jeśli zatem na jednym z rachunków jednego małżonka jest suma X, to każdemu przysługuje połowa z niej.

Najczęściej nierówny podział majątku dorobkowego zachodzi wtedy, gdy sąd stwierdzi, że małżonkowie nie przyczyniali się równo do powstania majątku wspólnego.

Jeśli w skład majątku wspólnego wchodzą nieruchomości, sąd może dokonać podziału majątku na kilka sposobów:

1. Sąd przyzna nieruchomości wspólne jednemu z byłych małżonków z obowiązkiem spłaty drugiego małżonka
2. Sąd postanowi o sprzedaży nieruchomości i kwoty uzyskane ze sprzedaży podzieli między strony,
3. Sąd dokona fizycznego podziału mieszkania między małżonków (opcja najtrudniejsza do realizacji)

Stosownemu rozliczeniu podlegają również wydatki w okresie od orzeczenie rozwodu do chwili podziału majątku.

Podział majątku wspólnego może przebiegać odmiennie od zasady równego podziału. Oczywiście, jeśli strony dokonują podziału przez umowę u notariusza, mogą dowolnie kształtować podział majątku.

Choć co do zasady majątek małżonków dzieli się równo, ustawa – Kodeks rodzinny i opiekuńczy – dopuszcza przyjęcie przez sąd, że udziały małżonków w majątku po ustaniu wspólności nie są równe.

Kwestie przeprowadzenia podziału majątku w sposób nierówny reguluje art. 43 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wedle którego: z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.

Czym są ważne powody, o których mowa powyżej?

Do ważnych powodów, które uzasadniają nierówny podział wspólności majątkowej należy głównie to, że jeden z małżonków uporczywie uchyla się od przyczyniania się do powstawania majątku dorobkowego (wspólnego). Sytuacja taka zachodzi wtedy, gdy np. małżonek, mimo, że możliwości i zdrowie mu na to pozwala, to nie podejmuje żadnego zatrudnienia.

Przy podziale majątku musimy zweryfikować przesłanki przemawiające za nierównym podziałem majątku, ponieważ w przeciwnym wypadku, podział może skutkować rozliczeniem majątku wspólnego po połowie, pomimo, że udziały małżonków nie powinny być równe. Często bowiem dochodzi do tego, że z tytułu podziału majątku jednemu z małżonków przypada mniej niż powinno.